dit artikel verscheen op 18 juni in de regionale GPD dagbladen
Volgens voorlopige uitslagen wordt moslimbroeder Mohamed Morsi de nieuwe president van Egypte. Zijn campagneteam eiste maandag in ieder geval de overwinning op. Maar de positie van de president werd enkele uren voor het sluiten van de stembussen teruggebracht tot marionettenstatus in een door de militaire uitgegeven grondwettelijke declaratie.
Door onze correspondent Dirk Wanrooij
Twee dagen lang konden Egyptenaren stemmen op Mohamed Morsi of Ahmed Shafiq, voormalig premier onder Mubarak en kandidaat van het ancièn regime. Maar de opkomst bleef laag, minder dan de helft van het electoraat nam de moeite om te stemmen. Volgens velen waren de verkiezingen doorgestoken kaart en houdt het leger de ware macht in handen. De grondwettelijke declaratie lijkt hun gelijk te bewijzen.
Een en ander werd vorige week duidelijk. Op woensdag 13 juni bepaalde het ministerie van justitie dat de militaire politie en inlichtingendienst in de toekomst het recht behouden om burgers te arresteren en te vervolgen. Twee dagen later werd het parlement ontbonden en nam het leger de wetgevende en uitvoerende macht op zich. De militairen namen bovendien de leiding over in het proces om een nieuwe grondwet te schrijven.
De Hoge Militaire Raad (HMR) beloofde vanaf het moment dat het de macht overnam van president Mubarak op 11 februari 2011, op een gegeven moment plaats te maken voor een burgerlijk bewind. Maar in de nieuwste declaratie staat dat de toekomstige president voor zaken als staatsveiligheid en interne stabiliteit afhankelijk is van de HMR.
Verder bevestigt de declaratie de onafhankelijkheid van het militair instituut in een nieuw te vormen regering en de belangrijke rol van de HMR in het grondwettelijk proces.
Liberaal politicus Amr Hamzawi, die tot vorige week namens De Revolutie Gaat Door in het parlement zat, redeneerde dat de declaratie het leger boven de staat plaatst. “De positie van de president zoals omschreven in de declaratie is vergelijkbaar met de symbolische positie van premier”, schreef de politicus op Twitter.
Mensenrechtenadvocaat Gamal Eid gaat verder. Volgens hem is de declaratie een uiting van een langdurige wens van de militairen om de macht van een toekomstige regering te beknotten.
“Wat we in Egypte zien gebeuren is in feite een militaire coup die begon toen het leger de macht overnam van president Mubarak. De militairen proberen die coup nu legitimiteit te geven. Egypte is een als democratie verklede militaire dictatuur. We hebben straks een president maar de uiteindelijke macht ligt bij de militairen”, aldus Eid.
“Het is dus ons recht”, gaat Eid verder, “om deze stand van zaken te bevechten. De Egyptenaren moeten hun revolutie beschermen tegen de donkere krachten van de dictatuur, en dat zullen we doen ook, op elke mogelijke manier.”
De officiële verkiezingsuitslag volgt aanstaande donderdag. Volgen majoor generaal Mohamed al-Assar zal de macht vervolgens eind juni “op ceremoniële wijze” worden overgedragen.
Het is nog altijd afwachten wie tijdens die ceremonie de gevierde man zal zijn. Het verschil tussen beide kandidaten is klein. Wie het ook wordt, het leger zal voorlopig het laatste woord behouden in de Egyptische politiek.
Blog vanuit Cairo 